adorar

Retour 

1. v. tr. dir.

a. 'vénérer, rendre un culte à, rendre hommage à [expression de respect religieux]'

PAlvD 18,81: Pair' en tres personas us / e fills e sainz esperitz, / ador en trinitat sus

PAlvF 18,13: mas que un sol Dieus azor / e·l prec que·m denh eyssauzir

GirBornS 6,19: – Amaire, si Dieu azor, / Son ieu fiz…

GirBornS 30,57: … s'ieu Dieu azor, / Anc mais non vitz trobador / Cui meins noz' anta ni trics!

FalqRomGouirAlba 14,9: e sia·n Dieus lauzatz / per nos e adoratz / e·l preguem que·ns don patz

FalqRomGouirAlba 14,51: quar ie·us ador e·us cre, / Senher, e·us fauc ufrenda / de me e de ma fe

PCardV 64,24: Monge solon estar dins los mostiers serratz, / on adzoravon Dieu denan las magestatz

GuilhAutpGouirAlba 16,57: Poderos Dieus, verays e merceyans, / merce m'ajatz; qu'ieu vos azor e·us cre / e·us ren lauzor de l'honor e del be / que m'avetz fag…

GuirRiqL 29,29: e don me [c.‑à‑d. Dieus] tal pacïensa, / que patz sia mos lezers, / e·l puesca ferms adorar

JoanEstV 4,49: «Senher, pel rey qu'ieu azor, / non, mais…

PassClermA 500: Lo cap a Crist esvegurad, / per tot es mund es adhoraz.

SFoiHA 246: Lo don qi·m fez cred et ador

PRelP 1: Eu aor Damrideu, lo pair' omnipotent / qui creet cel e terra e quant es de neient, / e aor so bo fil Jesu Christ esament, / qui nasquet de Maria per nostre salvament.

GirRoussH 7894: E li bibes lo fait a son devis / E paraulet al rei com om pervis. / Anz qu'aorest la croiz o Dex fu mis, / Li otreia lo reis tot can li dis

GirRoussH 7830: Donne, per toz les sainz ke vos preiaz, / E per l'amor de Deu, qui aoraz, / …

GirRoussHo 6891: Dompna, per totz los sanhs que vos preiatz / E per amor del dieu que adoratz / …

PrécArmitSerm 5,4: Lo primers comandamens es que om ni femna non aore mas quant un sol deu

SEspCT 1,135: Qu'en l'ostal on l'azouravont [c.‑à‑d. li apostol] / Ajostat et aünit / Lor tramey… / Lo lum del sainct Esperit.

ReglSBenBartschKChr 255,22: e quan los ostes irau e quan venrau, nos devem en sopleian aorar en lor Jesu Christ que es en lor receubuz

CroisAlbMa 163,15: Pel cors santa Maria, cui ieu prec e azor, / Si non etz pros e savis…

DonPrM 3233: adora – adorat

NovHerRickettsContr 85,314: aquelas [c.‑à‑d. penas] deu marmetre, establir e donar / … / a vos autres heretjes, car vos faitz adhorar / atressi coma Dieu, blandir e soplegar

NTestLyonW 235,38: «Eu crezi, Senher.» E gitantz, azorec le.

NTestParW 152,22: Vos adoras so que non sabes. Nos aoram so que sabem

LHeurSK 38: Com Moysen a triatz aquels que non adoreron lo uedel ni mescrezeron nostre seinhor.

LVVertRn 2:28a: Un sol Dieu adoraras

HistSainte2Rn 2:28a: Presero Annas et Cayfas lo libre de la ley e pauzero lo devant Joseph, et el adoret lo devotament ayci com far devia

SMargM 218: comandet que aszoresont / sos dieus e los sacrifiessont

SMargM 1069: «Deus», dis la dona, «te ashor / coma payre e coma senhor

FlamG 868: Dona, per cel ques hom adora, / non cug que…

BrevAmA 26131: Ans volia que sant Andrieus / Azores los sieus falces Dieus, / E quar non los volc adorar / El lo vay far encarcerar

BrevAmR2 3138: e quan morem, monton el cel / aquist angel l'arma fizel; / e no volon qu'om los azor, / mas solamen lo Creator

BrevAmR3 10596: Hom doncs non deu creatura / azorar seguon drechura, / crezen que sos vers Dieus sia

SHonSRH 3344: Le santz li cay als pes, adhora son Seynor.

BarlH 30,36: Payre e filh e·l sant esperit, un dieu et una trinitat ti apelle e ti adore e ti glorifize in secula. Amen.

BarlH 10,15: Non soy yeu pas d'aquels que apellan motz dieus e que azoran las ydolas que son sordas e mudas, mas yeu crey un dieu et el sol azore en tres personas

BarlH 39,2: Con yest tant arditz que… aias lenga a contradire so que mayns savis e mains gramages e nostres ancessors an crezut et aorat?

GuilhBarraG 294: … / si donx renegar no voletz / Jhesu Crist qu'azorat avetz

GuilhBarraG 872: les crestïas se van armar / e·l crosific van adzorar / de denols…

SAgnJ 410: … sa femna qu'es presa, quar non vol asorar / la divessa Na Vestis ni·l cenador amar

ÉvEnf3C 39: Adonx Jhesu se regiret / … / Ab tan los leos l'an azorat, / apres son si aginolhat

LibScintW 41A,9: E·l sabis Salamos… per amor de femna laisset deu, e aoret los altres deus.

PrJeanG 37: … que entendem e perpausam lo sant sepulcre de Nostre Senhor Dieus… vesitar… per hahorar la sancta cros e son nom

PrJeanG 315: … que veyan la cros e que la adzoron ad honor de Nostre Senhor Dieus Jhesu‑Crist

SAlexSuchDenkm 130,206: Ver dieus, vos cre e vos adzor!

ÉvNic3T 111a,2: … tres reys vengron de Tharsys que l'adoreron e li ufriron aur e eysses e mirra

ÉvNic3T 121c,11: Am aytan los dos avesques prezero lor ley entre los bras e aportero la davant Joseph. E Joseph mot humilmens la azoret.

LegAurT 94,1: Hom mesqui, senes sen e senes entendemen, cossi vols tu que ieu adore peyras e que laysse lo Dieu del Cel que m'a sanada?

LegAurT 339,10: Ie·m alegre tant quar sapjas que ieu seray encaras per tot lo mon adoratz coma sanch.

GlossLat2P 71: Adorar, adoro

MystRouergJT 5608: Quar tu ieys montat sus lo autar / He aqui te ies fach adorar / Coma se tu eras Dieu

MystRouergJT 101: No sabes la vertut de Dieu? / Si be lo creses ni be lo azoras, / Huey veiras lo poder seu

VergCunsD 68a: enapres ilh adoreron lo vedel

BibCarpN 237ra: O mayson d'Israel… receopis lo tabernacle de Moloch e Ranpha, stella de vostre dio, figuras las cals vos feçes a adorar lor

GlossIt2M 148: Azor: adoro

b. 'rendre hommage à [la dame], aimer avec dévouement'

GuilhPeitP 8,14: Que plus ez blanca qu'evori, / per qu'ieu autra non azori.

GaucFaidM 20,16: car lieis am e lieis ador / e causisc per la meglior

GaucFaidM 26,10: … q'us rics jais / de midonz cui ador / mi ven al cor e·m n'ais

GaucFaidM 27,42: Tant vos am, qe vostr' amanssa, / qand no vei vos cui ador, / mi destreing…

FolqMarsSq 1,31: Pros dompna cui ador, / restauratz en valor / mi e vostra lauzor

FolqMarsSq 17,43: anz desampar, per midonz cui ador, / tal que m'a fait gran ben e gran honor, / mas ben deu hom camjar bon per meillor

RaimbVaqL 15,76: e qi·us oblida, / pauc li val vida, / per q'ie·us azor, donn' eissernida

PerdC 5,16: lei qu'aor / prec, si·ll platz, / que no·s deslatz / lo plaitz fermatz

PBremRNovB 4,19: Belha dompna… / … / sopley vas vos, cuy yeu am et azor, / e suy vostres liges e domesgiers

PCardV 7,23: ni non la prec ni non l'azor, / ni la deman ni la dezir, / ni no·l fauc omenatie

GuilhMontR 12,42: Qi ve la fresca color / de vos, cui ador, / e·ls uelhs vairs…

GuilhMontR 6,43: Per ver vos jur, dompna, e·us pliu e·us man, / qu'ieu non am tan / ren cum vos, cuy honor [var. cuy adzor]

Bern3/GaucHarveyPPart 1:118,22: qu'en tal don' ai m'entendensa, / cui sierf e prec et aor, / que sap valer part valor

c. 'adresser ses prières à, supplier'

GuilhSDidS 2,26: Bella dompna, pois ieu autra no·n blan / Endreich d'Amor, ni·m razon ni m'apel [var. ni·n azor ni·n apel] / …

GavG 4,78: Dombredieus prec yeu et ador / Qu'Elh nos lais el sieu renc venir

PerdOrozLírRel 47,7: e·l pobols que fora / liuratz a maltraire / vos pregu' es ahora [éd. vos pregu' e s'a.], / santa plazen maire

DPradM 18,37: A, doussa res cui ador' e sopleja / Pretz e Valors e tot quant es merceja, / …

DPradM 1,7: mas ades açor e soplei / a leis cui am de cor…

ChirRogC 59: Primeramens prec et ador Sant Espirit / Que tota via sia caps de mon arditz / E mi don far commensament bon et complit.

QuinqSeptB 10a,17–18: El nos essegnet aorar, e promes qu'el donaria a aquels que l'aorariont, ni·l preiariont, bon esperit

d. 'rendre grâce à [Dieu]'

GirRoussH 9952: «Donne, a vos parlerai en De emor, / Car vostre conseil m'unt esta mellor, / E tornat en richese e en valor. / – Segner, se ren i vail, Deu en ador.

GirRoussH 8159: E sos fiz primerans a Girart cor, / e conta li qual joie funt por s'amor. / … / N'i a paubre ne ric Deu nen aor.

GirRoussHo 6592: Perdonatz tota gen mala iror / E K. vostre rei emperador.» / «Dompna, e ieu si fauc per dieu amor.» / E l'ermitas respon: «dieu en aor

CroisAlbMa 162,25: Senher coms, ditz l'avesques, Jhesu Crist azoratz, / E dels mals e dels bes, del tot lo merceiatz

e. 'souhaiter [qc]'

GirRoussH 8831: – Donne», co respunt Folche, «a vostre esgart; / Ja non aorez al, si Dex nos gart.»

2. v. tr. indir.

a. a. a 'rendre hommage à, montrer son dévouement envers'

ArnMarJ 5,22: Tot ades soplei et azor / al pais on ma don' estai; / e·n tenria neis per senhor / un pastor que vengues de lai.

BertrBornG 5,4: Qu'ieu ai cor, e Dieus do·m poder, / Que tant serva al miellz et aor / Que de l'ira e de la dolor / … / Plaza·l que·m torn en bon esper.

b. a. vas, en 'rendre hommage à, montrer son dévouement envers'

BernVentA 44,58: Dompna, vas vostr' amor / joing mas mans et ador!

GirBornS 13,12: Soven sospir e soplei et ador / Ves lai on vi resplandir sa beutat.

RaimJordA 3,18: sella no·m val, vas cui mos cors adora, / cui ieu am tan que d'als no puesc pessar

RaimJordA 4,24: qu'el pais on elh' estai / azor, soplei et acli, / ab cor fi, / e lai vir soven / mos huelhs, tan l'am finamen

ArnDanE 2,28: Bona dona vas cui azor, / ges per erguelh no vau allor

ArnMarJ 6,44: … / c'ab leis, vas cui ador, / m'enrazon Chausimens

BertrBornG 1,22: Al bon pretz et a la lausor, / Podon be triar la meillor / Sil que se fan conoissedor / De mi vas cal part ieu ador

SordB 7,25: Hon qu'ieu estey, lai sopley et azor / on ylh estai…

PColsRigBarbV 51,29: Tant m'es plazens! Plus lo vey mais m'agrat / del sieu bell cors, e mais vais leys azor

c. a. a 'saluer avec déférence'

SermArmitSerm 3,12–13: Sanctus Petrus apostolus uidit sibi Christum occurrere adorans eum et dixit: domine, quo uadis? Sanz Peire l'apostols ui s'encorre Crist, et adoranz a lui dis: Seinneir, on uas?

3. v. intr.

a. 'dire ses prières, prier'

OpCath2V 8,87: e venran e adoraran al poy de Syon e corraran ensens als bens del Segnor e lo mio poble sera unpli dels mios bens

NTestLyonW 242,20: … aquels que eran pujat que azoresso el dia de la festa

LVVertRn 2:28a: Adorar en esperit et en veritat

HistSainteLR 2:102,16: Puixs ana autre vetz adorar, et ditz: «Pay me! si aquest calicx no pot passar…

BarlH 27,3: E mandet lo deiunar per aprosmar al baptisme, et adorar.

BarlH 56,23: Cant ac fenit son sermon Iozaphas… donet dels ginolhs en terra et an lagremas aoret autra ves.

ÉvSJean2H 12,20: Et eran aqui alcus homes gentils, e d'aquels que lay eran pujatz per so que adoresson al jorn de la festa.

QuinqSeptB 10a,16: El nos essegnet aorar, e promes qu'el donaria a aquels que l'aorariont, ni·l preiariont, bon esperit

ÉvNic3T 122c,13–14: En apres ayso un pauc de temps, ·iii· homes vengro peregris en Jherusalem de Galilea, per adorar al temple Salamo.

LegAurT 45,8: E quant l'ac pregat en sas pregarias, lo temple de Na Diana va tombar tantost, e la ydola rompet, e·l temple en que sanch Johan adorava estet.

LegAurT 147,20: Et el quant fonc foras, el venc a Golgota et adoret en sa ley

BibCarpN 6ra: E cun vos aora, non sare enaysi coma li enpocrit, li cal istant aman aorar en las sinagogas e en li canton de las plaças, qu'ilh sian vist de li ome

b. 'montrer son dévouement'

BernVentA 44,58: Bela, per vostr' amor / jun las mas et aor!

ArnMarJ 5,9: Ges no l'aus mostrar ma dolor, / estiers adhorar; quan s'eschai / qu'ieu la vei, li dic a temor / semblans per que sap be cum vai

4. v. pr.

a. 'dire ses prières, prier'

LvP sans contexte

b. 'souhaiter'

BertrBornG 6,14: E no·m puosc plus adorar d'encombrier: / S'ieu anc failli vas vos neis del pensar, / Qan serem sol dinz cambra o en vergier, / Failla·m poders davas mon compaignier

RostMergAppelInedPar 302,33: … que·m esmen / per esmendamen / d'un baizar, que tal esmenda / penrai, si ves me s'esmenda. / Prec li que·m bays cum m'asor [éd. cum ma sor]

RostMergAppelInedPar 303,35: Prec li que·m bays cum m'asor [éd. cum ma sor], / que·l thezor / m'aura dat s'ab mi s'azora / que·l cors s'ora.

SFrancMirA 9.3,4: «Si ver es», diys el, «que aquest Frances sia sant, huey caia lo mieu cors a glasi…». Quant aquesta oratio hac faita a mal de ssi, no alarguet la iusta ira de Dieu de donar al peccador pena, e qual avia servida e qual el s'avia ahorada.